ΑΧΡΗΣΤΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ 2: Μεσαιωνικά Γιατροσόφια

Φίλτατοι επιστημονολάτρεις, νέρντουλες και λοιποί μονόχνωτοι αγάμητοι,

 καλώς ορίσατε στο δεύτερο άρθρο άχρηστων γνώσεων κι αντισεξουαλικών αναλύσεων! Μετά από την τρομερή (sic) επιτυχία του εναρκτήριου άρθρου της μικρής αυτής ψυχαναλυτικής στήλης, αποφάσισα να στραφώ σε μια αρκετά διαφορετική διεύθυνση για αυτό το άρθρο (ναι, ξέρω, πάλι ΣΤΑΡΧΙΔΙΑΣΑΣ). Με πολύ περηφάνεια (κι ακόμη περισσότερη αηδία) σας παρουσιάζω τα θαύματα ("θαύματα" είπα; κάντε το "τρόμους" καλύτερα) της μεσαιωνικής Ιατρικής.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Μεσαίωνας δεν ήταν ακριβώς και η καλύτερη περίοδος για να ζει κανείς (Captain Obvious strikes again). Παλουκώματα, κάψιμο στην πυρά, πυρακτωμένα σίδερα στον πρωκτό κι άλλα τέτοια ωραία ανήκαν στην καθημερινότητα, όπως και λιμοί, πανούκλες, καταποντισμοί και βαρβαρικές επιδρομές. Με άλλα λόγια, αν προλάβαινες να ζήσεις κρίση μέσης ηλικίας ήσουν ένα κινούμενο θαύμα. Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο κλίμα, ο μεσαιωνικός πρόγονος του γιατρού προσπαθούσε απελπισμένα (αλλά συνήθως μάταια) να σώσει ζωές. Βέβαια, οι γνώσεις που είχε ήταν λίγες, και τα μέσα που διέθετε πενιχρά, ενώ οι δεισιδαιμονίες και η απουσία λογικής σκέψης κι επιστημονικού υπόβαθρου (τα μικρόβια δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα) οδηγούσαν συχνά σε κωμικοτραγικές καταστάσεις. Ας δούμε κάποιες από αυτές:

1. Κλύσματα με χολή αγριογούρουνου.

(Το ξέρω, ακούγεται σαν σκηνή cult BDSM τσόντας, αλλά είναι αλήθεια. )

Prepare your anus.

Τα κλύσματα τότε γίνονταν με την βοήθεια αυτών των πανέμορφων υπερμεγεθών μεταλλικών ενέσεων, που ονομάζονταν clysters. Η διαδικασία απλή (αλλά καθόλου ευχάριστη): Το λεπτό, βελονοειδές μαρκούτσι μπήγεται στον πρωκτό, το επιθυμητό υγρό χύνεται στο κυλινδροειδές δοχείο και με αλλεπάλληλες κινήσεις του εμβόλου με το ξύλινο χερούλι, εισάγεται στο επιθυμητό σημείο. (Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξετε στην ειδικό Namounaki Kounamouto.)

Κανείς δε γλύτωνε το κλυσματάκι του, ούτε καν οι γαλαζοαίματοι: Λέγεται ότι ο Λουδοβίκος ο 14ος υπέμεινε πάνω από 2000 κλύσματα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, κάποια μάλιστα ακόμα και την ώρα που καθόταν στον θρόνο του. (Μάλλον γι'αυτό φερόταν τόσο χάλια στους υποτακτικούς του.)

"Oh, mon cul!"

2. Ούρα (τσισάκια), το καλύτερο αντισηπτικό.

Μοιάζει λίγο με Dettol. Λίγο.

Ο γιατρός του Ερρίκου του 8ου (κι άλλοι 29 κατασκευαστές πλυντηρίων) συνιστούσε το πλύσιμο όλων των πληγών των στρατιωτών με ούρα, ενώ το 1666 (χρονιά-ορόσημο), ο George Thomson το χρησιμοποίησε για την καταπολέμηση της χολέρας (δεν είχαν και πολλές εναλλακτικές φαίνεται). Αν και μοιάζει εντελώς παράλογο κι επικίνδυνο, πρόκειται για μια σωστή κίνηση: τα ούρα κατά την έξοδο τους από τον οργανισμό είναι πλήρως αποστειρωμένα (εκτός κι αν η πηγή είχε κάποια ουρολοίμωξη, οπότε η τύχη σε φτύνει στα μούτρα), κάτι που τα καθιστούσε πολύ πιο ασφαλή από το οποιοδήποτε νερό της εποχής (δεν υπήρχε η ΕΥΔΑΠ να ρίχνει χλώριο στο νεράκι τότε, ούτε πλαστικά μπουκαλάκια με μεταλλικό νερό).

3. Χειρουργώντας τον καταρράκτη με μια χοντρή βελόνα.

Αυτό πρέπει να πόνεσε αρκετά.

...Η εικόνα μιλάει από μόνη της. (Σκέψου τι θα γινόταν αν κάποιος από αυτούς τη στιγμή εκείνη πάθαινε λόξιγκα, καρδιακή προσβολή ή εκρηκτική διάρροια.)

Μια μεταμοντέρνα αναπαράσταση (Dead Space 2) gone terribly wrong.

4. Θεραπεία αιμορροϊδών με πυρακτωμένα παλούκια.

Αυτό πρέπει να πόνεσε ακόμη περισσότερο (και σίγουρα πολύ περισσότερο από τις ίδιες τις αιμορροΐδες)

Κάποτε πίστευαν πως εάν κάποιος δεν προσευχόταν στον Άγιο Φριάκριο (τον προστάτη κατά των αιμορροΐδων) θα υπέφερε από (ναι σωστά το μαντέψατε) αιμορροΐδες. Αν ήσουν ένας από αυτούς τους τυχερούς (*δραματική μουσική*), έπρεπε να πας για θεραπεία στην κοντινότερη μονή (νοσοκομεία δεν έβρισκες εύκολα, ούτε ιατρεία), όπου χαμογελαστοί μοναχοί με φαλάκρα (σαν αυτόν της Canterbury) σου έχωναν ένα πυρακτωμένο σιδερένιο παλούκι στον πρωκτό (that escalated quickly). Η λιγότερο επίπονη εναλλακτική ήταν αντίστοιχα αναποτελεσματική: σε έστελναν να καθίσεις στον διάσημο βράχο του Αγίου Φιάκριου, το σημείο όπου ο μοναχός του 7ου αιώνα θεραπεύτηκε θαυματουργά από τις αιμορροΐδες που έστειλε ο Σατανάς να τον βασανίζουν. (Είχαν πάντως φαντασία και χιούμορ οι άτιμοι).

Άντε τώρα να βρεις ποιος είναι ο θαυματουργός βράχος.

5. Χειρουργώντας χωρίς αναισθητικά, αντιβιοτικά κι απολυμαντικά.

Και μετά ορισμένοι φοβούνται τα σημερινά χειρουργεία.

...Κι εδώ νομίζω η εικόνα μιλάει από μόνη της (τις εποχές εκείνες, περισσότεροι πέθαιναν από επιπλοκές μετά το χειρουργείο, παρά από την ίδια την ασθένεια που τους οδηγούσε εκεί). 

6. Αν υπήρχαν αναισθητικά, παίζει η αναισθησία να ήταν μόνιμη.

Σίγουρη αναισθησία. Ακόμα πιο σίγουρη διάσειση.

Απλά πράματα: λάθος βότανο, λάθος δόση, πολύ δυνατή σφυριά ή και τα 3 μαζί, και έφευγες άκλαυτος. Βέβαια, με τόσους άλλους αισχρούς κι επίπονους τρόπους να πεθάνεις σε αυτό το άρθρο και μόνο, δεν ήσουν κι άτυχος.

7. Τρυπανισμός κρανίου.

Λοβοτομή, μεσαιωνική έκδοση. (Nice hat doc.)

Έχεις πονοκεφάλους, ημικρανίες ή κάποια ψυχική πάθηση; Μην ανησυχείς, ο γιατρός του Μεσαίωνα έχει τη λύση: μια μικρή τρύπα στο κρανίο σου και το "κακό πνεύμα"/"φλέγμα"/ό,τισκατάείναι σταματά να σε ταλανίζει. Τώρα, μια πιθανή παρενέργεια είναι να μολυνθεί ο εγκέφαλος σου και να πεθάνεις, αλλά αυτά είναι μικροπράματα μπροστά στο ιατρικό μεγαλείο του τρυπανισμού. (Όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται μέχρι και στις μέρες μας, ακόμα και σε χώρες με πρόσβαση σε εξελιγμένες ιατρικές μονάδες.)

8. Μεσαιωνική Χειρουργική στο πεδίο της μάχης.

Σύνεργα του μεσαιωνικού γιατρού. (Αρκετό gore έβαλα ήδη, μη διαμαρτύρεστε.)

Τα σκοτεινά εκείνα χρόνια όπου η μάχη γινόταν σώμα με σώμα, σπαθί με σπαθί, κρεατόβεργα με κρεατόβεργα, ήταν απαραίτητη η θεραπεία των στρατευμάτων από τους διάφορους τραυματισμούς. Το μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργούσαν τα βέλη, το αιχμηρό κομμάτι των οποίων εισχωρούσε βαθιά στο δέρμα και δεν ξεκολλούσε με τίποτα. Χαριτωμένα εργαλεία που θυμίζαν τανάλιες επινοήθηκαν για τον σκοπό αυτό, ενώ μετά την έξοδο του βέλους, η πληγή καυτηριαζόταν με πυρακτωμένο παλούκι. (Ε ρε μανία. Και όχι Πρας, δε μιλάμε για το δικό σου παλούκι εδώ.)

9. Ιατρική Αστρολογία.

Ναι, αυτό το κουβαλούσαν οι καλύτεροι γιατροί της εποχής.

Οι γιατροί συμβουλεύονταν ειδικά ημερολόγια που περιείχαν αστρικούς χάρτες προκειμένου να καταλήξουν σε μία διάγνωση. (Αν θες να μάθεις περισσότερα, googlαρε το. Δεν πρόκειται πάντως να κάνει τη μίζερη σου ζωή καλύτερη, αυτό στο εγγυώμαι.) Μέχρι και τον 16ο αιώνα, οι γιατροί ήταν νομικώς υποχρεωμένοι να συμβουλευτούν το ζώδιο και τον ωροσκόπο του ασθενή προτού κάνουν το ο,τιδήποτε. (Seriously?)

Φαντάσου η ζωή σου να κρέμεται από τα χέρια της. ΑΠΛΑ ΦΑΝΤΑΣΟΥ ΤΟ.

10. Αφήνοντας το αίμα να τρέξει...

Φαίνεται να το απολαμβάνουν περισσότερο απ'όσο θα έπρεπε...

Για κάποιο λόγο, το Μεσαίωνα, το αίμα θεωρείτο συχνά ως υπεύθυνο για διάφορες ασθένειες. Συνεπώς, ο πάντα επινοητικός γιατρός απομάκρυνε μεγάλες ποσότητες αίματος από τις φλέβες του ασθενή με 2 τρόπους κυρίως: με βδέλλες ή με φλεβική εκτομή (δεν ακούγονται και πολύ ευχάριστα, γιατί ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ). Στην πρώτη μέθοδο, στο σημείο που νοσούσε τοποθετούσε βδέλλες, οι οποίες προσκολλούνταν πάνω στον ασθενή και με τα μικρά, μυτερά τους δοντάκια (μωέ μωέ) του έπιναν το αίμα (και μαζί με αυτό το "κακό" που προκαλούσε την ασθένεια). Στη δεύτερη μέθοδο ο γιατρός απλά έκοβε τη φλέβα στο αντίστοιχο σημείο με ένα πρωτόγονο μαχαίρι κι άφηνε το αίμα να στραγγίσει. (Η χαρά των βαμπίρ.)

Συμπέρασμα; Δεν θα θέλατε να είστε ούτε γιατρός, ούτε ασθενής αν ζούσατε στο Μεσαίωνα.  Και να μην ξεχνάτε, μπορείτε απλά να ρωτήσετε για ό,τι άχρηστη πληροφορία θέλετε στα σχόλια και εγώ με χαρά (και χριστοπαναγίες) θα αφιερώσω λίγη ώρα από το ασφυκτικό μου ωράριο (αυνανισμού και φυτοζωισμού) για να σας απαντήσω. Αυτά από μένα για την ώρα.