Déjà vu... Κάπου σ έχω ξανά δει ..κάπου σε θυμάμαι

Έχετε νιώσει ποτέ ότι έχετε βρεθεί κάπου ξανά, ενώ κάτι τέτοιο φαίνεται απίθανο να έχει γίνει ; Να έχετε πει ή να έχετε κάνει ακριβώς τα ίδια πράγματα με την άλλη φορά, με εκείνη την ανύπαρκτη άλλη φορά ; 

Ώρα 10:48μμ έχω ανοίξει το κουβαδάκι της μερέντας, είναι μια δύσκολη ώρα από αυτές που με πολιορκούν τους τελευταίους 2 μήνες. Στο ράδιο παίζει ένα εξαιρετικό κομμάτι (http://www.youtube.com/watch?v=CAXGu81Rk1g&feature=youtu.be), η σημερινή βραδιά μοιάζει να είναι μια από τις ελάχιστες που θες να κάτσεις στο σκοτάδι και να μην σκέφτεσαι τίποτα.. Αυτό θα έκανα και γω αν δεν χτυπούσε το τηλέφωνο..

Έρχεται μια δεδομένη στιγμή ή μια ολόκληρη ροή από στιγμές, απροειδοποίητα, και ξαφνικά νιώθεις ότι ζεις μέσα σ’ ένα όνειρο. Λες μέσα σου «αυτή την στιγμή την έχω ξαναζήσει!». 

Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο κολλητός του αγοριού μου “Δόμνα πρέπει να έρθεις γρήγορα στο νοσοκομείο ο Στέφανος είχε τροχαίο με την μηχανή!” Πέρα από το γεγονός ότι είχα μουδιάσει ολόκληρη ένιωθα ότι έβλεπα σε επανάληψη κάποια στιγμή του παρελθόντος μου, χωρίς να είμαι βέβαιη πως αυτή υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα. Ήταν ένα τόσο δυνατό συναίσθημα που έδινε μια αίσθηση γνώριμης και οικείας κατάστασης. Η μυστηριώδης αυτή αίσθηση, ως παράξενο φαινόμενο, ονομάζεται “déjà vu” (ντεζα βου).

Ο Στέφανος ήταν πάντοτε προσεκτικός με την μηχανή του, ποτέ δεν έτρεχε ούτε έβαζε κόντρες με τους φίλους του, δεν έπινε ούτε κάπνιζε ήταν υπόδειγμα νέου θα έλεγαν όσοι τον ήξεραν.. μέχρι τη στιγμή που μας άφησε μια για πάντα!

Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Μήπως ζούμε πάλι τα ίδια πράγματα, μήπως τα έχουμε ξαναζήσει όλα, μήπως όλα επαναλαμβάνονται αλλά δεν το θυμόμαστε;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η γαλλική λέξη «Déjà vu-e”,  χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει το οικείο-γνώριμο. Είναι σύνθετη και αποτελείται από το επίρρημα deja (ήδη, ακόμη, πριν) και από το επίθετο vu (εθεάθη). Την λέξη χρησιμοποίησε πρώτη φορά ο ψυχιστής Αιμίλιο Μποϊρακ. Έτσι η λέξη déjà vu σημαίνει «ήδη ειδωθέν» ή «στέκομαι στο σταυροδρόμι δυο παράλληλων κόσμων, που κάποια στιγμή μου φαίνονται πως τέμνονται».

Από το φαινόμενο αυτό αρκετοί συγγραφείς επωφελήθηκαν και εμπνευσμένοι από τη μυστηριώδη φύση του, βάσισαν τα έργα τους στην υπόθεση του. Ο Σερ Γουόλτερ Σκοτ στο βιβλίο του Guy Mannering κάνει ένα εξαιρετικό λογοπαίγνιο στον τίτλο του βιβλίου του καθώς επίσης και ο Πήτερ Ουσπένσκυ, στο έργο του Η παράξενη ζωή του Ιβάν Οσόκιν.

Φεύγοντας όμως από τον λογοτεχνικό κόσμο, το φαινόμενο αυτό εξετάστηκε και κάτω από το πρίσμα της διάγνωσης κάποιας ψυχικής ασθένειας. Οι ψυχίατροι ισχυρίζονται πως συνήθως τέτοιες καταστάσεις εμφανίζονται σε περιόδους στρες ή συνοδεύουν κάποια επιληπτική κρίση (TLM). Παρ’ όλα αυτά, είτε μέσα στα πλαίσια των εγκεφαλικών διαταραχών, είτε μέσα στα πλαίσια της απόκρυφης δυναμικής της προσωπικότητας κάποιου, αυτές οι «παράξενες» καταστάσεις εντάσσονται, κατά τη σύγχρονη ψυχολογία, στα πλαίσια του Paranormal ή αλλιώς των μη – ομαλών φαινομένων της πραγματικότητας.

Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, οι έρευνες έχουν δείξει πως ένας στους δύο πάσχει από συνεχείς εμπειρίες τέτοιων φαινομένων! Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων περιπτώσεων αποτελούν οι δύο εξέχουσες προσωπικότητες, Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς (Νομπελίστας ποιητής και μυστικιστής) και Φρήντριχ Νίτσε (μεγάλος φιλόσοφος).

O Nίτσε προσπαθώντας να εξηγήσει το μυστήριο του Deja vu, του ανθρώπινου πεπρωμένου, των συμπτώσεων και της μυστικής αλληλουχίας των γεγονότων της ζωής, διατύπωσε τη θεωρία της «Αιώνιας Επιστροφής». Έτσι, οδηγήθηκε στο σημείο να εξερευνήσει την ιδέα του “κυκλικού χρόνου”. Με λίγα λόγια αυτή αναφέρει πως θα ξαναγεννηθείς από μια μήτρα, θα ξανά μεγαλώσεις και ο σκελετός σου θα γίνει όπως είναι τώρα, θα ξανά φτάσει αυτό το άρθρο, ίδιο και απαράλλαχτο, στην οθόνη του υπολογιστή σου και τέλος θα ξανά ακολουθήσεις όλες τις ώρες μια προς μια (συμπεριλαμβανομένου εκείνες τις βαρεμάρας, που σε έδερνε όταν δεν είχες τίποτα σημαντικό να κάνεις και χασκούσες στο facebook συνομιλώντας και χαζολογώντας με γκομενάκια ή απλά stalkάροντας διάφορα προφίλ) ίσαμε τον αδιανόητο ψόφο σου!

Λογικό και επόμενο μέσα σε αυτό το πανηγύρι υποθέσεων, σκέψεων και θεωριών να μην λείπει ο πατέρας της ψυχανάλυσης και ψυχίατρος Ζίγκμουντ Φρόυντ, ο οποίος ανέπτυξε την θεωρία που ονόμασε «ασυνείδητη φαντασία» δίνοντας έτσι την δική του εξήγηση. Σύμφωνα με αυτή η γνώριμη αίσθηση του χώρου προκύπτει εξαιτίας της ομοιότητας της συναισθηματικής κατάστασης ενός ατόμου, με κάποια άλλη περίσταση. Αυτό είναι που προκαλεί την ασυνείδητη οικειότητα.

Τα τελευταία χρόνια η εξήγηση που δίνεται είναι ότι πιθανότατα πρόκειται για ανωμαλία της μνήμης. Συγκεκριμένα, ο εγκέφαλος χωρίς να είναι σε θέση να ανακαλέσει τη χρονική στιγμή “πιστεύει” πως έχει καταγεγραμμένη μια εμπειρία, ενώ δεν την έχει. Έτσι οι ψυχολόγοι χωρίζονται σε 2 “στρατόπεδα” σύμφωνα με τις απόψεις τους.

Τους ορθολογιστές, που επεξηγούν το φαινόμενο ως μια αστραπιαία ανάκληση κάποιας ξεχασμένης μνήμης και τους λιγότερο ορθολογιστές, που αφήνουν κάποια “παραθυράκια” ανεξήγητου, και επεξηγούν το φαινόμενο ως μια ανάκληση ενός “προφητικού” ονείρου που είχε ξεχαστεί.

Τέλος, υπάρχουν και οι μυστικιστές που απορρίπτουν κατηγορηματικά κάθε επιστημονική εξήγηση, καθώς πιστεύουν πως το φαινόμενο οφείλεται σε μια ξεχασμένη μνήμη παλαιότερης ενσάρκωσης η οποία ανακλήθηκε σε κάποιο ερέθισμα. Σίγουρα υπάρχουν κενά και στις τρεις εξηγήσεις. Προσωπικά καμία τους δεν με ικανοποιεί απόλυτα!

Το άρθρο που μόλις διαβάσατε (όσοι καταφέρατε τέλος πάντων να φτάσετε ως εδώ, εσείς πρέπει σίγουρα να είστε ψυχαναγκαστικοί και τα βράδια να υποφέρετε από αϋπνίες) σκεφτείτε πως θα μπορούσε να ήταν ένα οποιοδήποτε άλλο άρθρο, γιατί οι αλληλεπιδράσεις που σας οδήγησαν στο να το έχετε μπροστά σας αυτή τη στιγμή θα μπορούσαν να ήταν άλλες και κατά συνέπεια να είχαν τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα.

Αν θεωρήσουμε ότι υπάρχει κυκλικός χρόνος, δε θα αμφισβητήσουμε το γεγονός ότι διαβάζετε αυτό το άρθρο γιατί αυτό έχει ήδη γίνει και εσείς τώρα μόλις το παρατηρείτε. Όμως μήπως τελικά το διαβάζετε γιατί παρατηρείτε ότι το διαβάζετε;